Onderzoek onvrijwillige zorg bij thuiswonende personen met dementie

Bevindingen

De belangrijkste conclusies samengevat:

1. 1 op 2 personen ontvangt onvrijwillige zorg

1 op de 2 personen met dementie in Nederland en België die professionele thuiszorg ontvangen, krijgt te maken met onvrijwillige zorg. Deze zorg wordt het vaakst aangevraagd en toegepast door mantelzorgers. 

2. Stressvol besluitvormingsproces

Mantelzorgers en wijkverpleegkundigen ervaren het besluitvormingsproces over zorgdilemma’s die kunnen leiden tot onvrijwillige zorg als stressvol. Zij worstelen met het vinden van de juiste balans tussen het voorkomen van gezondheidsschade bij personen met dementie en het respecteren van hun mening.

3. Cruciale rol van wijkverpleegkundigen

Wijkverpleegkundigen spelen een cruciale rol bij de toepassing van onvrijwillige zorg. Zij beschouwen onvrijwillige zorg vaak als reguliere zorg bij personen met dementie. Daarom is het belangrijk dat de kennis en vaardigheden van wijkverpleegkundigen over onvrijwillige, persoonsgerichte en waardegestuurde zorg verbetert, zodat ze tijdig in dialoog kunnen gaan met de betrokkenen zoals de huisarts, familie en mantelzorgers om onvrijwillig zorg te voorkomen.

4. Betrokkenheid huisarts

De huisarts is vaak weinig betrokken in beslissingen over onvrijwillige zorg. Vaak heeft de arts slechts gedeeltelijk zicht op de situatie en is hij of zij afhankelijk van de input die de mantelzorger geeft. 

Samenwerking thuisverpleging - huisarts voor de preventie van onvrijwillige zorg

Huisarts meer betrekken in de besluitvorming

Om onvrijwillige zorg te voorkomen, is het belangrijk om de huisarts nauwer te betrekken in het besluitvormingsproces. Hiervoor moet de huisarts over de nodige informatie beschikken:

• informatie van andere zorgverleners over de persoon met dementie
• hoe reageert de persoon met dementie op de onvrijwillige zorg
• richtlijnen over het op een persoonsgerichte wijze omgaan met situaties die kunnen leiden tot onvrijwillige zorg

Rol van de wijkverpleegkundige t.a.v. de huisarts in het voorkomen van onvrijwillige zorg

• onvrijwillige zorg tijdig herkennen 
• signaleren van situaties die tot onvrijwillige zorg kunnen leiden
• voorstellen bespreken van persoonsgerichte benadering in dagelijkse zorgdilemma’s rond veiligheid en autonomie

Via het gedeeld elektronisch verpleegkundig dossier kan de huisarts de situatie van zijn patiënt op de voet opvolgen.

Implicaties van het onderzoek 

1. Aanpassing interventie academische werkplaats ouderenzorg Limburg

Op basis van de bevindingen van dit onderzoek, is de eerder ontwikkelde interventie om onvrijwillige zorg te voorkomen, aangepast. Hierdoor kunnen professionele zorgverleners, mantelzorgers en personen met dementie beter ondersteund worden bij het omgaan met zorgdilemma’s die kunnen leiden tot onvrijwillige zorg. Dit komt de mensen met dementie en hun mantelzorgers ten goede.

2. Aanpassing werkwijze thuiszorgorganisaties

Wit-Gele Kruis Limburg maar ook andere thuiszorgorganisaties in Nederlands-Limburg pasten op basis van dit onderzoek hun werkwijze aan, om onvrijwillige zorg te voorkomen. En met resultaat:

• Wijkverpleegkundigen zijn zich meer bewust van de negatieve gevolgen.
• De vaardigheden en kennis van wijkverpleegkundigen  om door een persoonsgerichte benadering onvrijwillige zorg te voorkomen, is vergroot
• Wijkverpleegkundigen gaan meer en effectiever in dialoog met mantelzorgers.
• Wijkverpleegkundigen zijn pleitbezorger geworden om onvrijwillige zorg te voorkomen.

De kwaliteit van zorg voor personen met dementie verhoogt hierdoor en de wijkverpleegkundigen ervaren de zorg als minder belastend. 

Samenwerking zorgpartners

Deze bevindingen onderstrepen het belang van het samen met alle zorgverleners (thuisverpleegkundige, mantelzorger, huisarts,...) kritisch stilstaan bij en bespreken van situaties die kunnen leiden tot onvrijwillige zorg, om zo samen het risico op onvrijwillige zorg verminderen.

Aarzel niet om met de thuisverpleegkundige hierover af te stemmen en waar nodig een multidisciplinair overleg aan te vragen. Zo kan een persoonsgerichte thuiszorg waargemaakt worden. De thuisverpleegkundige kan de referentieverpleegkundige geestelijke gezondheidszorg, gespecialiseerd in dementie, hierin ter ondersteuning inschakelen.

Meer info?

Download het proefschrift gratis via deze link of neem contact op met Vincent Moermans, regioverantwoordelijke en domeincoördinator diabetes, via vincent.moermans@limburg.wgk.be of 0496-19 40 69.